Nghệ thuật và công trình kỉ niệm Ahmose_I

Với sự tái thống nhất của Thượng và Hạ Ai Cập dưới thời Ahmose, sự hồi sinh của nghệ thuật và việc xây dựng các tượng đài với sự ủng hộ từ hoàng gia đã diễn ra. Ahmose đã dành một phần mười sản lượng sản xuất ra cho việc thờ cúng các vị thần truyền thống,[28] phục hồi các công trình tượng đài khổng lồ cũng như nghệ thuật. Tuy nhiên, do việc đánh đuổi hoàn toàn người Hyksos xảy ra tương đối muộn dưới vương triều của Ahmose, thế nên chương trình xây dựng của ông có khả năng kéo dài không quá bảy năm,[29] và phần lớn những gì ông đã bắt đầu có lẽ đã được hoàn thành bởi người con trai và cũng là người kế vị Amenhotep I.[30]

Những mảnh vỡ chiếc băng tay của Ahmose I, Musée du Louvre.

Những tác phẩm từ vương triều của Ahmose được làm bằng các chất liệu tốt hơn nhiều so với những thứ tương tự từ thời kỳ hỗn loạn thứ hai, mặc dù vậy mức độ khéo léo của chúng vẫn chưa sánh được với những tác phẩm tốt nhất từ thời Cổ hay Trung vương quốc.[31] Với việc vùng châu thổ sông Nile và Nubia một lần nữa nằm dưới sự kiểm soát Ai Cập, đã cho phép tiếp cận với những nguồn tài nguyên vốn không có sẵn ở Thượng Ai Cập. Vàngbạc đến từ Nubia, Lapis Lazuli từ các khu vực xa xôi của trung Á, gỗ tuyết tùng từ Byblos,[32] và ở Sinai, các mỏ ngọc lam tại Serabit el-Khadim đã được mở trở lại.[33] Mặc dù bản chất chính xác mối quan hệ giữa Ai Cập và Crete là không chắc chắn, ít nhất là một số kiểu cách Minoan đã được tìm thấy trên các đồ vật ở giai đoạn này, và Ai Cập đã coi Aegean là một phần đế chế của nó.[32] Ahmose cũng đã cho mở trở lại các mỏ đá vôi Tura để cung cấp đá cho các công trình và sử dụng gia súc châu Á từ Phoenicia để chuyên chở đá, theo như dòng chữ khắc ở mỏ ghi lại.[34]

Nghệ thuật dưới vương triều Ahmose I tương tự như phong cách Thebes thời Trung Vương quốc,[35] và bia đá của thời kỳ này một lần nữa có cùng chất lượng như vậy.[33] Điều này phản ánh một xu hướng bảo thủ đối với việc khôi phục lại phong cách từ trước thời đại Hyksos. Mặc dù vậy, chỉ có ba tác phẩm nghệ thuật mang hình ảnh của Ahmose I chắc chắn còn tồn tại: một shabti duy nhất lưu giữ tại Bảo tàng Anh, có lẽ từ ngôi mộ của ông (mà chưa bao giờ được xác định), và hai bức tượng có kích cỡ người thật; một trong số đó nằm trong Bảo tàng MetropolitanNew York, một ở Bảo tàng Khartoum.[35] Tất cả đều biểu thị đôi mắt hơi phồng lên, một nét đặc trưng vốn cũng xuất hiện trên tấm bia đá được lựa chọn miêu tả pharaon. Cùng dựa phong cách đó, một tượng nhân sư nhỏ bằng đá vôi nằm tại Bảo tàng Quốc gia Scotland, Edinburgh, cũng đã được tạm xác định là miêu tả Ahmose I.[36]

Nghệ thuật chế tác thủy tinh được cho là đã phát triển dưới vương triều của Ahmose. Các mẫu vật thủy tinh lâu đời nhất dường như là những mảnh đồ sứ bị lỗi, nhưng nó chỉ bắt đầu phát triển thành một nghề thủ công là vào giai đoạn đầu vương triều thứ 18.[37] Một trong những chuỗi hạt thủy tinh đầu tiên được tìm thấy có chứa tên của cả Ahmose và Amenhotep I, được viết theo phong cách có niên đại vào khoảng thời gian trị vì của họ.[38] Nếu như việc chế tác thủy tinh đã không phát triển trước vương triều của Ahmose và những tạo vật đầu tiên có niên đại không muộn hơn vương triều vị vua kế tiếp ông, rất có thể một trong hai vị vua đã phát triển nghề thủ công này.[38]

Ahmose đã tiếp tục các dự án xây dựng lớn, giống như giai đoạn trước thời kỳ chuyển tiếp thứ hai. Ở phía nam của đất nước, ông bắt đầu xây dựng các ngôi đền chủ yếu được xây dựng bằng gạch, một trong số chúng là ở thị trấn Buhen của Nubia. Trong khi ở Thượng Ai Cập, ông đã cho xây dựng thêm vào ngôi đền Amun trước đó ở Karnak và đền thờ của Montu tại Armant.[33] Theo một dòng chữ ở Tura,[34] ông đã sử dụng đá vôi trắng để xây dựng một ngôi đền cho thần Ptah và hậu cung miền nam của Amun, nhưng đã không kịp hoàn thành cả hai dự án này.[33] Ông còn cho xây dựng một đài tưởng niệm dành cho người bà của mình, nữ hoàng Tetisheri, tại Abydos.[33]

Các cuộc khai quật tại di chỉ Avaris được tiến hành bởi Manfred Bietak đã chỉ ra rằng Ahmose đã cho xây dựng một cung điện trên địa điểm vốn là pháo đài kinh đô cũ của người Hyksos. Bietak tìm thấy những mảnh vỡ rời rạc theo phong cách Minoan còn sót lại của bức bích họa mà đã từng bao phủ các bức tường của cung điện; điều đó đã dẫn đến việc có nhiều suy đoán về vai trò của nền văn minh Aegean này về mặt thương mại và nghệ thuật.[39]

Dưới vương triều của Ahmose, thành phố Thebes trở thành kinh đô của cả Ai Cập, giống như thời Trung Vương Quốc trước đó. Nó cũng trở thành trung tâm cho việc thiết lập mới bộ máy công vụ chuyên nghiệp, mà đòi hỏi một số lượng lớn ký lục và học giả bởi vì kho lưu trữ hoàng gia đã bắt đầu tràn ngập các ghi chép và báo cáo.[40] Việc Thebes là kinh đô có lẽ cũng là một sự lựa chọn chiến lược vì nó nằm ở trung tâm của đất nước, một điều hợp lý từ việc phải chiến đấu chống lại Hyksos ở phía bắc cũng như người Nubia ở phía nam. Và với bất kỳ mối đe dọa tương lai nào ở cả hai đầu biên giới cũng có thể đối phó được một cách dễ dàng.[28]

Có lẽ sự thay đổi quan trọng nhất là về vấn đề tôn giáo: Thebes đã trở thành trung tâm tôn giáo và chính trị quan trọng của đất nước, nhờ những chiến thắng của Ahmose trước người Hyksos đã giúp tạo tiếng vang lớn cho vị thần Amun ở địa phương. Tầm quan trọng của khu phức hợp đền Karnak (nằm trên bờ phía đông của sông Nile phía bắc của Thebes) ngày càng tăng và làm suy yếu tầm quan trọng của việc thờ cúng thần Ra tại Heliopolis.[41]

Một số tấm bia đá cung cấp chi tiết những việc làm của Ahmose đã được tìm thấy ở Karnak, hai trong số đó miêu tả ông là một người bảo trợ cho đền thờ. Và từ một trong những tấm bia đá này, được gọi là "tấm bia đá bão tố", ông tuyên bố là đã xây dựng lại các kim tự tháp của những vị vua tiền triều tại Thebes vốn bị phá hủy bởi một cơn bão lớn.[42]

Kim tự tháp

Tàn tích còn lại của kim tự tháp Ahmose tại Abydos được phát hiện vào năm 1899 và được xác định là của ông vào năm 1902.[43][44] Phần lớn lớp vỏ đá vôi bên ngoài của nó đã bị lấy đi để sử dụng trong các công trình xây dựng khác, và những gì được xây bằng gạch phía trên đã sụp đổ. Tuy nhiên, hai hàng đá vỏ ngoài còn nguyên vẹn đã được Arthur Mace tìm thấy, ông ta đã ước tính độ dốc của nó là khoảng 60 độ, dựa trên bằng chứng từ lớp vỏ đá vôi (so sánh với một góc nhỏ hơn 51 độ của Kim tự tháp Giza).[45] Liền kề với ngôi đền chính của kim tự tháp về phía đông của nó, Harvey đã xác định hai ngôi đền được hoàng hậu của Ahmose, Ahmose-Nefertari, cho xây dựng. Một trong số các công trình này còn có những viên gạch có tên của trưởng quan quốc khố Neferperet, vị quan chịu trách nhiệm cho việc mở lại các mỏ đá tại el-Ma'asara (Tura) vào năm 22 của Ahmose.

Có một số tranh luận về việc liệu rằng kim tự tháp này có phải là nơi chôn cất của Ahmose, hoặc có lẽ nó là một đài kỷ niệm. Mặc dù vậy các nhà thám hiểm trước đó như Mace và Currelly đã không thể xác định vị trí bất cứ căn phòng nào bên trong, và có vẻ như phòng mai táng của nó không được đặt ở giữa phần lõi đã đổ nát còn lại của kim tự tháp. Trong trường hợp này lại không có bất kỳ sự đề cập nào đến việc ngôi mộ của vua Ahmose đã bị cướp bóc trên cuộn giấy cói Abbott, và trong trường hợp không có bất kỳ ứng cử viên nào là ngôi mộ của nhà vua ở Thebes, có thể nhà vua đã được chôn cất tại Abydos, như đề xuất của Harvey.